દશેરાના 10 રસપ્રદ તથ્યો: વિજયાદશમીનો સાચો અર્થ
દશેરા એટલે શું?
ગુજરાતમાં નવરાત્રિ બાદ આવતો દશેરાનો તહેવાર સૌને પ્રિય છે. એક બાજુ માતાજીની આરાધના પૂર્ણ થાય છે તો બીજી બાજુ દશેરા પર અસત્ય પર સત્યના વિજયની ઉજવણી થાય છે. પણ શું તમને ખબર છે કે દશેરા ફક્ત રાવણ દહન પૂરતો મર્યાદિત નથી? આ તહેવાર સાથે જોડાયેલા એવા ઘણાં રસપ્રદ તથ્યો છે જે જાણીને તમને પણ ગર્વ થશે.
ચાલો તો આજે જાણીએ દશેરા સંબંધિત ટોપ 10 રસપ્રદ તથ્યો.
1️⃣ દશેરા એટલે વિજયાદશમી
દશેરા શબ્દ "દશ" + "અહિંસા"માંથી આવ્યો છે, જેનો અર્થ છે દસ પાપો પર વિજય મેળવવો. બીજી બાજુ તેને વિજયાદશમી પણ કહેવામાં આવે છે, કારણ કે આ દિવસ સત્યનો વિજય દર્શાવે છે.
2️⃣ રાવણ દહનનો પ્રતીકવાદ
ઉત્તર ભારત અને ગુજરાતના કેટલાક ભાગોમાં દશેરા દિવસે રાવણના પુતળાનું દહન કરવામાં આવે છે. તે પ્રતીક છે કે માનવજીવનમાંથી અહંકાર, લાલચ, ક્રોધ, ઈર્ષ્યા જેવા દસ દુર્ગુણોનો નાશ કરવો જોઈએ.
3️⃣ અર્જુને આ દિવસે હથિયાર કાઢ્યા હતા
મહાભારત મુજબ, પાંડવો પોતાના વનવાસ દરમિયાન હથિયારો શમીના વૃક્ષમાં છુપાવી દીધા હતા. દશેરાના દિવસે અર્જુને એ હથિયારો ફરી બહાર કાઢ્યા અને વિજયની શરૂઆત કરી. તેથી આજેય આ દિવસને "આયુધ પૂજા" સાથે જોડવામાં આવે છે.
4️⃣ દશેરા અને શમીના વૃક્ષનો સંબંધ
ગુજરાતમાં ઘણા ગામડાંઓમાં આજે પણ દશેરા દિવસે લોકો શમીના પાનને "સોનાના પાન" તરીકે એકબીજાને આપે છે. માન્યતા છે કે એ સમૃદ્ધિ, સુખ અને સુભાગ્ય લાવે છે.
5️⃣ શસ્ત્રપૂજનની પરંપરા
ગુજરાત અને રાજસ્થાનમાં ઘણા વેપારીઓ તથા કારીગરો આ દિવસે પોતાની દુકાનોમાં કે વર્કશોપમાં શસ્ત્ર, સાધનો અથવા મશીનોની પૂજા કરે છે. માન્યતા છે કે દશેરા પછીનો સમય નવા કાર્યો શરૂ કરવા માટે ખૂબ જ શુભ છે.
6️⃣ રાજાઓ માટે વિશેષ દિવસ
પ્રાચીન સમયમાં રાજાઓ દશેરા દિવસે પોતાના રાજદર્બારમાં વિશેષ કાર્યક્રમો કરતા. નવા યુદ્ધ અભિયાન, નવો વ્યવસાય કે નવા કાયદા ઘોષિત કરવા માટે આ દિવસને શ્રેષ્ઠ માનવામાં આવતો.
7️⃣ દશેરા પર નવી શરૂઆત
ઘણા લોકો આ દિવસે નવી કાર, નવું ઘર, નવા વ્યવસાય કે નવી મશીનરી ખરીદે છે. કારણ કે માન્યતા છે કે દશેરા પછી શરૂ કરેલું કામ હંમેશા સફળતા આપે છે.
8️⃣ દક્ષિણ ભારતની અલગ ઉજવણી
જ્યાં ઉત્તર ભારતમાં રાવણ દહન થાય છે, ત્યાં દક્ષિણ ભારતમાં દશેરાને "અયુધ પૂજા" કે "વિજયાદશમી" તરીકે ખૂબ ભવ્ય રીતે ઉજવવામાં આવે છે. ખાસ કરીને તમિલનાડુ અને કર્ણાટકમાં શિક્ષણની શરૂઆત કરવા માટે આ દિવસ ખૂબ જ શુભ માનવામાં આવે છે.
9️⃣ દશેરા અને દુર્ગા પૂજા
પૂર્વ ભારત, ખાસ કરીને પશ્ચિમ બંગાળમાં, દશેરાનો દિવસ દુર્ગા પૂજાનો અંતિમ દિવસ છે. એ દિવસે માતા દુર્ગાનું વિસર્જન થાય છે. એટલે કે એક જ તહેવાર અલગ અલગ પ્રદેશોમાં અલગ પરંપરાઓ સાથે જોડાયેલો છે.
🔟 દશેરા પછી આવે છે દિવાળીનો માહોલ
ગુજરાતમાં દશેરા પૂરો થયા પછી લોકો દિવાળીની તૈયારીઓમાં લાગી જાય છે. આથી દશેરા માત્ર વિજયનો તહેવાર જ નહીં પરંતુ આનંદ અને નવી શરૂઆતનો સંદેશ પણ આપે છે.
દશેરાથી મળતો સંદેશ
આ બધા તથ્યો એક જ વાત શીખવે છે કે દશેરા ફક્ત એક ધાર્મિક તહેવાર નહીં, પણ જીવનશૈલીનો સંદેશ છે. અસત્ય, અહંકાર અને દુર્ગુણોને દહન કરી, સત્ય, નમ્રતા અને સદગુણો અપનાવવાના આ તહેવારનું મહત્વ સદીઓથી અખંડ છે.
અંતિમ શબ્દ
ગુજરાતીઓ માટે દશેરા માત્ર "રાવણ દહન" નહિ, પણ જીવનમાં સદગુણો અપનાવવાની, નવા કાર્યો શરૂ કરવાની અને સમૃદ્ધિ મેળવવાની શુભ ઘડી છે. આ વર્ષે દશેરા તમે પણ ફક્ત પાટાખા કે મેળાથી નહિ, પણ જીવનમાં નવા સંકલ્પ સાથે ઉજવો.
👉 તો મિત્રો, તમને આ દશેરાના તથ્યોમાંથી કયું તથ્ય સૌથી વધુ ગમ્યું? કોમેન્ટમાં જરૂર જણાવજો.
