ગુજરાત સરકાર દ્વારા વર્ષ 2024માં શરૂ થયેલી નમો શ્રી યોજના ગર્ભવતી મહિલાઓ અને સ્તનપાન કરતી માતાઓને યોગ્ય પોષણ, આરોગ્ય સેવાઓ અને સંસ્થાગત પ્રસૂતિ માટે પ્રોત્સાહન માટે છે. આ પગલાં દ્વારા મહિલાઓનું સશક્તીકરણ અને માતૃત્વમાં સુધારો લાવવામાં આવશે.
🎯 યોજના એના હેતુ
-
દરેક ગર્ભવતી મહિલા અને સ્તનપાન કરતી માતાને સમાપ્તિ સુધી યોગ્ય પોષણ અને આરોગ્ય સહાય મળશે.
-
સંસ્થાગત (હૉસ્પિટલ) પ્રસૂતિ માટે પ્રોત્સાહન — જેથી પ્રસૂતિ દરમિયાન જોખમો ઓછા થાય.
-
માતા‐શિશુ મોતદર (MMR) અને નવજાત શિશુના મોતદરમાં ઘટાડો.
💰 💵 આર્થિક સહાય રકમ
પાત્ર મહિલાઓને પ્રથમ બે જીવંત સંતાનો માટે ગર્ભાધાનથી લઈને બાળકના જન્મ સુધીમાં કુલ ₹12,000/- ની સહાય આપવામાં આવે છે, જે ચરણવાર હપ્તાઓમાં ચુકવવામાં આવે છે।
🤰 પ્રથમ ગર્ભાવસ્થા માટે સહાય (Disbursal for First Pregnancy)
-
નોંધણી સમયે ₹5,000/-
-
₹2,000/- – ગુજરાત રાજ્ય સરકાર તરફથી
-
₹3,000/- – ભારત સરકાર તરફથી
-
-
ગર્ભાવસ્થાના છ મહિના પછી ₹2,000/- (રાજ્ય સરકાર તરફથી)
-
હોસ્પિટલમાં પ્રસૂતિ પછી તરત જ ₹3,000/- (રાજ્ય સરકાર તરફથી)
-
બાળકને 14 અઠવાડિયાની રસીકરણ પછી ₹2,000/- (કેન્દ્ર સરકાર તરફથી)
👶 બીજી ગર્ભાવસ્થા માટે સહાય (Disbursal for Second Pregnancy)
-
નોંધણી સમયે ₹2,000/-
-
છ મહિના પછી ₹3,000/-
-
હોસ્પિટલ પ્રસૂતિ પછી ₹6,000/-
-
જો બાળક છોકરી હોય તો ₹6,000/- કેન્દ્ર સરકાર તરફથી
-
જો બાળક છોકરો હોય તો ₹6,000/- રાજ્ય સરકાર તરફથી
-
-
14 અઠવાડિયાની રસીકરણ પછી ₹1,000/- (રાજ્ય સરકાર તરફથી)
🏦 ચુકવણીની પદ્ધતિ (Mode of Disbursement)
આ રકમ લાભાર્થી મહિલાના બેંક ખાતામાં સીધી ટ્રાન્સફર કરવામાં આવે છે, હપ્તાવાર રીતે.
🎁 વધારાના લાભો (Additional Benefits)
નમો શ્રી યોજનાની લાભાર્થી મહિલાઓને અન્ય કેન્દ્ર સરકારની યોજનાઓ જેમ કે —
-
પ્રધાનમંત્રી માતૃત્વ વંદના યોજના (PMMVY)
-
જનની સુરક્ષા યોજના (JSY) ના લાભો પણ મળી શકે છે
પ્રાપ્ત થયેલી માહિતી અનુસાર, 18 માસમાં 6.21 લાખથી વધુ મહિલાઓએ લાભ પામ્યો છે, અને ₹354 કરોડથી વધુ સહાય આપવામાં આવી છે.
👩🍼 કોણ લાભ મેળવી શકે? (પાત્રતા)
-
અરજદાર ગુજરાત રાજ્યની ગર્ભવતી મહિલા અથવા સ્તનપાન કરતી માતા હોવી જોઈએ.
-
પરિવારની વાર્ષિક આવક ₹8,00,000/- થી વધુ ન હોવી જોઈએ.
-
પ્રસૂતિ સરકારી અથવા ખાનગી હોસ્પિટલમાં કરાવવી ફરજિયાત છે.
-
અગ્રિમ રીતે પ્રાધાન્ય મળે છે SC, ST, NFSA, PM-JAY લાભાર્થીઓ અને અન્ય અનુકૂળ વર્ગોને.
📝 અરજી માટે જરૂરી દસ્તાવેજો
-
ગુજરાત રાજ્યનું વસત‐સ્થળ દાખલાવતું પુરાવો (ડોમિસાઈલ)
-
આધાર કાર્ડ
-
મોબાઇલ નંબર
-
બેંક ખાતાની વિગતો
-
ગર્ભસ્થિતી અથવા બાળજન્મ પ્રમાણપત્ર
✅ પાત્રતા (Eligibility)
-
અરજીકર્તા ગુજરાત રાજ્યના રહેવાસી હોવા જોઈએ.
-
અરજીકર્તા ગર્ભવતી મહિલા અથવા સ્તનપાન કરાવતી માતા (લેક્ટેટિંગ માધર) હોવી જરૂરી છે.
-
અરજીકર્તા નીચેના પૈકી કોઈ એક શ્રેણીમાં આવતી હોવી જોઈએ:
-
અનુસૂચિત જનજાતિ (Scheduled Tribe)
-
અનુસૂચિત જાતિ (Scheduled Caste)
-
રાષ્ટ્રીય ખાદ્ય સુરક્ષા અધિનિયમ (NFSA)ના લાભાર્થી
-
પ્રધાનમંત્રી જન આરોગ્ય યોજના (PMJAY)ના લાભાર્થી
-
ગરીબી રેખા નીચેની (BPL) કુટુંબની મહિલા
-
ઇ-શ્રમ કાર્ડ ધરાવતી મહિલા લાભાર્થી
-
મહિલા ખેડૂત
-
મહાત્મા ગાંધી રાષ્ટ્રીય ગ્રામ રોજગાર ગેરંટી યોજના (MGNREGA)ની લાભાર્થી
-
-
અરજીકર્તાનું કુટુંબ વાર્ષિક આવક ₹8,00,000/- થી વધુ ન હોવી જોઈએ.
-
બાળકનો જન્મ કોઈપણ સરકારી અથવા ખાનગી હોસ્પિટલમાં થવો આવશ્યક છે.
-
પ્રથમ એન્ટેનેટલ ચેકઅપ (પ્રાથમિક આરોગ્ય ચકાસણી) સમયે નોંધણી કરાવવી ફરજિયાત છે.
🏥 કેવી રીતે અરજી કરવી? (સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ)
🩺 પગલું 1: નજીકના આંગણવાડી કેન્દ્રની મુલાકાત લો
અરજીકર્તાએ પોતાનાં વિસ્તારના નજીકના આંગણવાડી કેન્દ્ર (Anganwadi Centre) પર જઈને “નમો શ્રી યોજના” માટે નોંધણી પ્રક્રિયા શરૂ કરવી પડશે.
👩⚕️ પગલું 2: નોંધણી – ASHA કાર્યકર અથવા ANM દ્વારા
આંગણવાડી કેન્દ્ર ખાતે પ્રમાણિત સામાજિક આરોગ્ય કાર્યકર (ASHA Worker) અથવા અગાઉક્સિલરી નર્સ મિડવાઇફ (ANM) દ્વારા ગર્ભવતી મહિલાની નોંધણી કરવામાં આવશે.
નોંધણી પ્રથમ એન્ટેનેટલ ચેકઅપ (પ્રાથમિક આરોગ્ય ચકાસણી) સમયે જ કરાવવી ફરજિયાત છે.
🏢 પગલું 3: અંતિમ મંજૂરી પ્રક્રિયા
નોંધણી પૂર્ણ થયા પછી, ગુજરાત સરકારના મહિલા અને બાળ વિકાસ વિભાગ (WCD Department) દ્વારા અરજીની તપાસ કરવામાં આવશે.
યોગ્યતા પ્રમાણિત થયા બાદ અંતિમ મંજૂરી આપવામાં આવશે.
💰 પગલું 4: સહાય રકમનું વિતરણ
મંજૂરી મળ્યા પછી, લાભાર્થી મહિલાના બેંક ખાતામાં તબક્કાવાર (Installments) સહાયની રકમ જમા કરવામાં આવશે.
યોજનાની માર્ગદર્શિકા મુજબ દરેક તબક્કે રકમ ચૂકવવામાં આવશે.
📜 મહત્વપૂર્ણ:
-
અંતિમ હપ્તો મેળવવા માટે લાભાર્થીએ ડિલિવરી કરનાર મેડિકલ ઇન્સ્ટિટ્યુશનનું પ્રમાણપત્ર (Delivery Certificate) રજૂ કરવું જરૂરી છે.
-
તમામ દસ્તાવેજોની નકલ અને રસીદો (Acknowledgements) ભવિષ્યમાં જરૂર પડે તે માટે સાચવી રાખવી સલાહનીય છે.
✅ અમલકારકતા અને પરિણામ
-
ગુજરાતમાં નમો શ્રી યોજના દ્વારા સંસ્થા સુધારોઃ ગર્ભવતી મહિલાઓ અને માતાઓને વૃદ્ધિ મળી છે.
-
માતૃત્વ સંબંધિત મર્જનિક ցուցકાંકોમાં પોઝિટિવ ફેરફાર નોંધાયો છે, MMR ઘટાડ્યો છે.
-
યોજના દ્વારા આરોગ્ય અને પોષણ ક્ષેત્રે એક મોટું પગલું ભરાયું છે.
🔎 રસપ્રદ મુદ્દાઓ
-
આ યોજના અન્ય કેન્દ્રિય યોજનાઓ જેમ કે Pradhan Mantri Matru Vandana Yojana (PMMVY) અને Janani Suraksha Yojana (JSY) સાથે સંકલિત છે.
ઓનલાઈન અથવા મોબાઇલ દ્વારા અરજીની સ્થિતિ તપાસવાની સુવિધા ઉપલબ્ધ છે.
💬 સંક્ષિપ્તમાં
નમો શ્રી યોજના એ માત્ર નાણાકીય સહાય નથી — તે માતા અને બાળકના આરોગ્ય, સંતાન અને મહિલાઓના સશક્તીકરણ માટે અંતર્ગત સજ્જવાદ હોય છે. જો તમે ગર્ભવતી છો અથવા સ્તનપાન કરતી માતા છો અને તમે આ યોજનાનો લાભ લેવા ઈચ્છો છો, તો નજીકની આરોગ્ય કેન્દ્ર કે આંગણવાડી ખાતે સંપર્ક કરો — કારણ કે સમય સમયે પગલાં ભરવાથી જ લાભ પૂરતા મળે છે.
